Wspólność majątkowa powstaje w momencie zawarcia małżeństwa. Oznacza to, że majątek powstały w trakcie związku małżeńskiego jest wspólną własnością małżonków, którzy posiadają do niego równe prawa.
Gdy dochodzi do rozwodu, wspólność majątkowa automatycznie ustaje, a małżonkowie mogą wnosić o podział majątku zgromadzonego w czasie trwania małżeństwa. Podział majątku może wymagać zaangażowania biegłych sądowych, w szczególności rzeczoznawców, w sytuacjach gdy małżonkowie nie są zgodni co do wartości i podziału majątku.
Podział majątku wspólnego małżonków może nastąpić na podstawie:
a) zgodnej umowy zawartej przez małżonków – wymagana jest forma aktu notarialnego (koszt należnej taksy notarialnej zależy od ogólnej wartości majątku podlegającego podziałowi);
b) orzeczenia sądu:
- okręgowego – w trakcie postępowania rozwodowego, o ile wniosek o podział majątku nie przyczyni się do nadmiernego opóźnienia postępowania;
- rejonowego – w postępowaniu o podział majątku wspólnego.
Od wniosku o podział majątku wspólnego po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej pobiera się opłatę stałą w wysokości 1.000,00 złotych. Jeżeli natomiast wniosek zawiera zgodny projekt podziału tego majątku, opłata stała wynosi 300,00 złotych.
Analizując wskazane powyżej sposoby podziału, stwierdzić należy, iż zdecydowanie najprostszym i najmniej konfliktowym rozwiązaniem jest podział majątku dokonany poprzez umowę. Jeżeli małżonkowie nie potrafią sami dojść do porozumienia w zakresie sposobu podziału majątku idealnym rozwiązaniem okazać się może pomoc mediatora. Mediator wypracowuje ze stronami zgodne stanowisko, ale nigdy niczego nie narzuca. Rozwiązania, które byli partnerzy osiągają przy jego wsparciu są zwykle najbardziej optymalne. Postępowanie mediacyjne kończy się spisaniem ugody mediacyjnej, która następnie jest zatwierdzana przez sąd. Warto podkreślić, iż mediacja jest najszybszą i najtańszą z możliwych dróg podziału majątku.
Podział majątku wspólnego może nastąpić poprzez:
- podział w naturze (np. wyodrębnienie dwóch lokali w budynku, podział pieniędzy)
- przyznanie rzeczy jednemu z małżonków na wyłączną własność wraz z obowiązkiem spłaty na rzecz drugiego małżonka (np. mieszkanie zostaje przy jednym z małżonków, który musi spłacić drugiego),
- egzekucyjną sprzedaż rzeczy i podział sumy uzyskanej ze sprzedaży ( sąd może zarządzić sprzedaż rzeczy wspólnych w sytuacji, gdy małżonkowie nie są w stanie porozumieć się w kwestii podziału danej rzeczy)
Uwaga!
Należy pamiętać, że rzeczy ruchome (np. samochód) wystawiane są na pierwszą licytację w wysokości trzy czwarte ceny ustalonej przez biegłego, który dokonuje wyceny wartości danej rzecz. Natomiast podczas drugiej licytacji wartość przedmiotu spada do połowy swojej wyznaczonej wartości.
Nieruchomości (np. dom, mieszkanie) wystawiane są na pierwszą licytację za trzy czwarte swojej wartości. Również jak w przypadku ruchomości kolejna licytacja wiążę się z obniżeniem wartości przedmiotu. Nieruchomości podczas drugiej licytacji nabywane są za dwie trzecie wartości.
Zatem egzekucyjna sprzedaż rzeczy i podział sumy uzyskanej z ich sprzedaży nie są korzystnym rozwiązaniem na podział majątku.
” Wszystko na pół! Czy aby na pewno?…
Co do zasady, udziały w majątku wspólnym są równe”
Na wniosek jednego z małżonków sąd może z ważnych powodów ustalić nierówne udziały w majątku wspólnym, z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z małżonków przyczynił się do powstania tego majątku. Ustalenie nierównych udziałów jest dopuszczalne w razie łącznego wystąpienia dwóch przesłanek, a mianowicie przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego w różnym stopniu oraz istnienia ważnych powodów, które uzasadniają ustalenie nierównych udziałów.
Do ważnych powodów możemy zaliczyć np.:
- przewlekłą bierność zawodową jednego z małżonków
- rażącą rozrzutność jednego z małżonków
- trwonienie majątku (hazard, alkoholizm, narkotyki)
- długoletnią separację
Należy pamiętać, że podział majątku wspólnego nie dotyczy zobowiązań małżonków (np. kredytu). Za zaciągnięte przez małżonków zobowiązania w trakcie trwania wspólności majątkowej będą nadal odpowiadać solidarnie, czyli wspólnie. Odpowiedzialność solidarna oznacza również, że wierzyciel (np. bank) będzie mógł żądać spełnienia całego zobowiązania od jednego z byłych małżonków lub od każdego z nich w odpowiedniej części- nie zawsze równej. Wierzyciel kierując się swoim dobrem, będzie kierował swoje żądanie do tego z byłych małżonków, od którego będzie mógł wyegzekwować świadczenie.
Warto dodać, iż podział majątku wspólnego małżonków może również nastąpić gdy dojdzie do : ustanowienia rozdzielności majątkowej (umowa, orzeczenie sądowe), ubezwłasnowolnienia bądź ogłoszenia upadłości jednego z małżonków, separacji oraz unieważnienia małżeństwa.